قیر ماده‌ای است هیدرو کربنی، سیاه رنگ و خمیری شکل که بیشترین کاربرد آن در عایقکاری رطوبت و ساخت آسفالت است. با توجه به این که قیر جزو مشتقات نفتی است و تولید آن در پالایشگاه‌های نفت انجام می‌شود، گریدها و انواع مختلفی دارد که هر یک از انواع آن، کاربرد ویژه‌ای دارند.
قیر پالایش مستقیم یا قیر نرم چیست؟
این قیر به طور مستقیم از برج‌های تقطیر در خلاء و بدون عملیات اضافی به دست می‌آید و برای دسته‌بندی این نوع قیر، از میزان نفوذپذیری استفاده می‌کنند. به همین دلیل این قیرها به قیرهای Pen Grade معروف هستند از انواع این قیرها به قیر 7۰/6۰ و قیر 10۰/8۰ و همچنین گاهی باقی مانده برج تقطیر در خلاء یا همان وکیوم باتوم را جزو قیرهای Pen Grade دسته‌بندی می‌کنند و آن را به عنوان قیر 3۰۰/2۰۰ می‌شناسند. از قیر 3۰۰/2۰۰ می‌توان به عنوان ماده اولیه برای تولید سایر قیرهای Pen Grade استفاده کرد.
کاربرد قیر 5۰/4۰
قیری است که از طریق انجام فرآیند هوادهی روی وکیوم باتوم در واحدهای قیرسازی به دست می‌آید و درجه نفوذپذیری آن (تعیین مقدار سفتی قیر) آن بین ۴۰ تا ۵۰ دهم میلیمتر باشد. ۹۰ درصد کاربرد این نوع قیر در ساخت آسفالت است.
کاربرد قیر 7۰/6۰
قیری است که از طریق انجام فرآیند هوادهی روی وکیوم در واحدهای قیرسازی به دست می‌آید و درجه نفوذپذیری آن بین ۶۰ تا ۷۰ دهم میلیمتر است.
این نوع قیر که پرکاربردترین گرید قیر است، برای آسفالت‌سازی و تهیه مخلوط‌های پوششی مختلف این صنعت به کار می‌رود.
قیر 100/85 چیست؟
قیری است که درجه نفوذپذیری آن (تعیین مقدار سفتی قیر) آن بین ۸۵ تا ۱۰۰ باشد.
قیر دمیده چیست؟
نوعی از قیر است که در اثر دمیدن هوا در آن واکنش پلیمریزاسیون اتفاق افتاده و خاصیت لاستیکی پیدا کرده است. چون قیر دمیده دارای خاصیت پلاستیکی است به آن Rubberized Bitumen می‌گویند مانند قیرهای ۹۰/۱۵ و ۱۰۰/۴۰.
قیر محلول چیست؟
قیر محلول یا Cut Back از حل کردن قیرهای خالص در حلال‌های نفتی به دست می آید. قیرهای محلول باید دارای درجه اسیدی مناسب باشند تا بتوانند به مصالح مرطوب بچسبند. قیر محلول خود به سه دسته قیر تندگیر، دیرگیر و کندگیر تقسیم‌بندی می‌شود. قیر MC250 یکی از انواع قیرهای محلول است.
قیرهای MC
در کشور ما استفاده از قیرهای ام سی۲۵۰ ممنوع شده است. این در حالی است که هنوز در کشور حجم بسیار بالایی از قیرهای مایع را قیر ام سی۲۵۰ بخود اختصاص داده است و متاسفانه این روند تا آینده نامشخص ادامه خواهد داشت. از مشکلات این نوع قیر مایع، خسارات زیست محیطی و استفاده از حلال است. وجود کارخانه‌های قیر امولسیونی و تولید آن در سراسر کشور، استفاده از قیر ام سی را غیر قابل قبول کرده است. با این حال، هنوز قیر ام سی۲۵۰ به صورت گسترده‌ای در کشور همچنان استفاده می‌شود. همان طور که اشاره شد قیر محلول ام سی۲۵۰ از اختلاط قیرهای با درجه نفوذ هیدروکربن‌های نفتی تولید می‌شود. میزان گرانروی این نوع قیر به کمک دستگاه ویسکوزیته اندازه‌گیری می‌شود.
قیر امولسیونی چیست؟
قیر امولسیونی مخلوطی از آب و قیر است. با استفاده از یک ماده شیمیایی به نام امولسیفایر قیر را با آب مخلوط می‌کنند. مخلوط حاصل کاملا یکنواخت و همگن است. این قیر به دلیل عدم نیاز به حرارت و جذب آب توسط مواد معدنی مختلف در صنعت راهسازی استفاده زیادی دارد. از قیر امولسیونی می‌توان برای تهیه آسفالت سرد استفاده کرد. این قیر به دلیل استفاده از آب و نداشتن حلال نفتی آتش‌گیر نیست، خطر آتش‌سوزی در هنگام حمل و نقل و استفاده از آن وجود ندارد و به دلیل استفاده از آب، با محیط زیست سازگار است.
کاربرد قیر قطرانی:
- راهسازی (Road Tar)
- خاکه ذغال قالبی (Briquettin)
- الکترودهای ذغالی (Electrode Binder)
- لعاب و روکش لوله ها (Pipe Enamels)
ویژگی‌های قیر امولسیون
- امکان حمل به مکان‌های دور دست به صورت فله با رله تانک( یا بشکه )ترجیحا بشکه روغن
- توانایی استفاده از آسفالت با ضخامت‌های کم
- سرعت پخش بالای آسفالت
- مناسب برای هر نوع آسفالت و روکش (خیابان- اتوبان- باند فرودگاه)
- عدم نیاز به حرارت‌دهی حین نگهداری، حمل و پاشش
- قابل مصرف در دمای محیط
- نفوذپذیری مناسب به علت سیالیت بالا
- روی روسازی‌های مرطوب نیز، می‌توان آن را به کار برد.
- پیچیده نبودن ماشین آلات مورد نیاز و سهولت استفاده
- سازگاری کامل با محیط زیست چه در فرآیند ساخت و تولید و چه در فرآیند حمل، پاشش و شکست
- شکست سریع قیر امولسیون در تقابل با مصالح سنگی و هوا (تنها ۲ تا ۱۵ ساعت).
- سمی نبودن و عاری از هرگونه بو
- عدم آتش‌گیری هنگام نگهداری، حمل و اجرا
- تغییر رنگ از قهوه‌ای به سیاه پس از فرآیند شکست قیر امولسیون و آماده شدن برای تردد یا اجرای لایه بعدی آسفالت
- به منظور تأثیر مناسب قیر امولسیون حین پاشش، تعبه درست نازل‌ها ضروری است (حداقل دو نازل باید ناحیه پاشش را پوشش دهند(.
- برای آن که قیر سرد نشود، باید در دمای ۲۰ تا ۵۰ سانتیگراد نگهداری شود و در حدود ۴ ماه ماندگاری دارد. در صورت وجود میکسر یا همزن استیل یا تفلون، جهت هم زدن قیر امولسیون، محصول تا مدت بیش از ۴ ماه همگن و مخلوط باقی می‌ماند.
- برای نگهداری در مخزن، قیر امولسیون باید از پایین منبع پمپ شود نه از بالا تا سالم بماند و لخته و جدا (دوفاز) نشود.
- قیر امولسیون را کافی است با اسپری یا سم پاش، بدون حرارت دهی، به سطح مورد نظر (دیوار، سقف، بام، کف و دیوار استخر، کف سرویس بهداشتی و …) پاشید و با جارو یا تی در سطح پخش کرد که بسیار سریع خشک می‌شود و علاوه بر این که به خوبی سطح را آب‌بند میکند، نسبت به قیر محلول(MC) بسیار مقرون به صرفه است.
هر یک از انواع امولسیون‌های قیری برای مصارف خاصی طراحی می‌شوند:
امولسیون‌های قیری تند شکن (Cationic Rapid Setting)
این نوع امولسیون‌های قیری با مصالح سنگی به سرعت واکنش نشان می‌دهند و از حالت امولسیون به قیر تبدیل می‌شوند. امولسیون‌های قیری تندشکن عمدتا در عملیات قیرپاشی، مانند اندود آببندی با مصالح سنگی، آببندی با ماسه، آسفالتهای سطحی و ماکادام نفوذی مصرف می‌شوند. برای عملیات اجرایی مذکور می‌توان از امولسیون‌های قیری RS-1، RS-2، HFRS-2، CRS-1 ، CRS-2 استفاده کرد. امولسیون‌های قیری تند شکنRS-2، CRS-2 به علت کندروانی زیاد، در سطح راه جاری نمی‌شوند.
امولسیون‌های قیری کند شکن (Cationic Medium Setting)
این نوع امولسیون‌های قیری برای مخلوط کردن با مصالح سنگی درشت دانه طراحی می‌شوند، زیرا بلافاصله پس از تماس با سنگدانه‌ها شکسته نمی‌شوند، لذا مخلوط آسفالتی تهیه شده با آن‌ها برای چندین دقیقه کارایی لازم را خواهد داشت. این نوع امولسیون‌های قیری به طور گسترده‌ای در کارخانه‌های آسفالت سیار به کار می‌روند و عمدتا برای تهیه مخلوط‌های آسفالتی سرد کارخانه‌ای طراحی می‌شوند. امولسیون‌های قیری CMS با کندرانی زیاد در سطح راه روان نمی‌شوند.
امولسیون‌های قیری دیرشکن (Cationic Slow Setting)
امولسیون‌های قیری دیر شکن برای تهیه مخلوط آسفالتی پایدار طراحی می‌شوند، یعنی پس از تماس امولسیون قیری با مصالح سنگی، پایداری زیادی خواهند داشت. این گروه امولسیون‌ها با مصالح سنگی با دانه‌بندی پیوسته و درصد ریزدانه زیاد به کار می‌روند و کارایی طولانی‌مدت دارند. به گونه‌ای که از مخلوط شدن کامل آن‌ها با مصالح سنگی با دانه‌بندی پیوسته اطمینان حاصل می‌شود.
همه امولسیون‌های قیری دیرشکن، کندروانی پایینی دارند و می‌توان آن‌ها را با آب رقیق کرد. امولسیون‌های قیری دیرشکن رقیق‌شده را می‌توان در عملیات اجرایی اندود سطحی، آببندی و پوشش سطح روسازی و غبارنشانی راه‌های خاکی و شنی به کار برد. انعقاد ذرات قیر این امولسیون‌ها کاملا به تبخیر آب آن بستگی دارد. لذا اگر در مخلوط‌هایی مانند دوغاب آب¬بندی به کار می‌روند و لازم است که سرعت شکست تندتر باشد، می‌توان سیمان پرتلند یا آهک هیدراته به آن اضافه کرد. این امولسیون‌های قیری در مخلوط‌های مصالح سنگی با دانه بندی پیوسته، اساس قیری، تثبیت خاک، مخلوط‌های آسفالت سطحی و دوغاب آببندی (اسلوری سیل) مصرف می‌شوند.
PG چیست؟
قیر درجه عملکردی (PG)، قیری است که بر اساس عملکرد در دماهای مختلف درجه بندی می‌شود .LTPP الگوریتم مشخصی را برای محاسبه دمای آسفالت براساس دمای هوای مربوطه ارائه کرده است. با این الگوریتم، بیشترین و کمترین دمای آسفالت محاسبه می‌شود و بهترین قیری که در این دما کارکرد دارد، انتخاب می‌شود.
قیر محلول دیرگیر SC-70
SC-70 قیر محلول دیرگیری است که حاوی ۵۰% قیر است.
موارد استفاده انواع قیر با گریدهای مختلف:
معمولا” نوع قیر مصرفی را کارفرما و یا پیمانکار تعیین میکند ولی اکثرا” موارد استفاده انواع قیر طبق جدول زیر است:
| نوع گرید قیر | کاربرد | موارد استفاده |
| 50-40 | استفاده در راهسازی ها | در مناطق گرم |
| 70-60 | استفاده درراهسازی ها | در مناطق معتدل |
| 100-85 | استفاده در راهسازی ها | در مناطق سرد |
| 85-25 | پوشش کف کانالهای آب –ترکهای رو سازی ها بتنی –پر کردن درزها ی رویه های بتنی-کارهای ساختمانی | همه مناطق |
| 90-15 | تولید عایق های رطوبتی -پوشش کف کانالهای آب –ترکهای رو سازی ها بتنی –پر کردن درزها ی رویه های بتنی-کارهای ساختمانی | همه مناطق |
| قیر MC250 | راه سازی شامل رو سازی و زیر سازی بعنوان چسباننده از آن استفاده می گردد | همه مناطق |
| قیر امولسیون | روکش نازک –لکه گیری-درزگیری-آسفالت سطحی-اندود آب بندی با ماسه-دوغاب آب بندی-دوغاب آبندی بدون سنگدانه-آسفالت حفاظتی بسیار نازک | استفاده از قیر امولسیون به مزایای عمده نسبت به قیر MC250 پیشنهاد می گردد. |
| قیر پلیمری | آسفالتهای حفاظتی – بازیافت –رویه های آسفالتی –درزگیری ترکها | بستگی به مناطق و کاربردهای مختلف از انواع گوناگون استفاده می گردد. |
| بیتوبل | راهسازی ؛ ساختمان سازی ها و همچنین در تولید عایق های رطوبتی | بستگی به نوع قیر بیتوبل در مناطق مختلف استفاده می شود. |
| بشکه مظروف | راهسازی ، ساختمان سازی ها و همچنین در تولید عایق های رطوبتی | بستگی به نوع قیر بشکه ای در مناطق مختلف کاربرد دارد. |
| قیر کارتنی 15/90 | پوشش کف کانالهای آب –ترکهای رو سازی ها بتنی –پر کردن درزها ی رویه های بتنی-کارهای ساختمانی – مخلوط کردن با قیر شل | تمامی مناطق و کارهای ساختمانی |
لیست کارخانه ها /شرکت ها /تولید کنندگان قیر
| کارخانه/شرکت/تولیدی | شهر | آدرس دفتر فروش | تلفن | فکس | شرح کالا |
| کیمیا قیر جی | اصفهان | جاده نایین، کیلومتر ۳۰ شهرک صنعتی سجزی، خ۴شرقی | ۰۳۱-۴۶۴۱۲۱۴۱ | ۰۳۱۴۶۴۱۲۰۸۳ | انواع قیر راهسازی و ساختمانی و عایق رطوبتی و انواع بشکه فلزی |
| قیر دژپا | تهران | شهرک غرب، بلوار فرحزادی، خ سپهر، پ ۲۰، واحد۵ | ۰۲۱-۸۸۶۹۹۹۱۵-۱۷ | ۰۲۱-۸۸۶۹۹۹۱۸ | تولیدکننده قیر، قیرهای راهسازی، قیرهای مایع، قیرهای ساختمانی، قیرهای اروپایی |
| بام گستران | ارومیه | خ دانش ۱، ساختمان آوا ۲، ط۳، واحد ۱۲ | ۰۴۴-۳۲۲۴۷۰۱۶ | ۰۴۴-۳۲۲۳۷۵۸۷ | تولید انواع قیر از وکیوم، امولسيون پرايمر |
| اصفهان زرین | اصفهان | خ شیخ بهایی، بعد از اردیبهشت، ساختمان اکسین، ط ۲، پ ۲۲ | ۰۳۱-۳۲۳۵۲۳۲۹ | ۰۳۱-۳۲۳۵۲۳۲۸ | تولید و فروش قیر امولسیون |
| آذر دوام یول (آدیکو) | تبریز | بلوار استاد شهریار، جنب سازمان بهزیستی استان، ساختمان شهریار، ط۷، واحد ۲ | ۰۴۱-۳۶۵۵۸۳۱۰ | ۰۴۱-۳۶۵۵۴۳۱۲ | تولید کننده انواع قیر، قیر مارشال، قیرهای PG و … |
| آذر قیر تبریز | تبریز | بلوار ملت، روبروی پالایشگاه، جنب کوی توحید، پ ۱ | ۰۴۱-۳۴۲۴۵۱۳۲ | ۰۴۱-۳۴۲۴۵۱۶۷ | تولید انواع قیر مذاب |
| آذربام | تبریز | بلوار ملت، نرسیده به پمپ بنزین پالایشگاه | ۰۴۱-۳۴۲۴۹۲۲۱-۶ | ۰۴۱-۳۴۲۴۹۲۲۳ | انواع قیرهای صنعتی، انواع قیرهای رطوبتی |
| بلوچ پاسارگاد | اصفهان | حکیم نظامی، پ ۶۱۸، شرکت سنگ و کوه | ۰۳۱-۳۶۲۸۳۵۸۵ | ۰۳۱-۳۶۲۸۳۵۸۵ | تولید کننده قیر امولسیون تند شکن و کند شکن |
| پالایش نفت جی | تهران | سيد خندان، خ خواجه عبدالله انصاری، خ عراقی، پ۷ | ۰۲۱-۸۳۳۹۴۰۰۰ | ۰۲۱-۲۲۵۳۲۳۹۰ | تولید انواع قیرهای دمیده، قیرهای امولسیونی، قیر محلول |
| پترو پاد حافظ | تهران | کهریزک، بعد از شور آباد شصت متری امام حسین، خ زاگرس، چهارراه اول | ۰۲۱-۵۶۵۴۳۶۰۲-۳ | ۰۲۱-۵۶۵۴۳۶۰۲ | تولیدات انواع قیر شامل قیر ۶۰/۷۰ و… و قیر صنعتی |
| توزینگر | تهران | خ آزادی، نبش بلوار استاد معین، پ ۶۸۶ | ۰۲۱-۶۶۰۰۰۰۵۶ | ۰۲۱-۶۶۰۲۳۰۵۰ | تولید قیر اصلاح شده پلیمری لوکوبیت، تولید قیر امولسیون |
| عایق بام باستان | کرج | مهرشهر، بلوار ارم، نبش خ۱۱۳، ساختمان آتلانتیک، ط ۲ واحد ۱۸ | ۰۲۶-۳۳۴۱۲۵۰-۴ | ۰۲۶-۳۳۴۱۲۵۰-۲ | تولید انواع قیر قیر، قیر ۱۰/۲۰، قیر ۴۰/۵۰، قیر ۶۰/۷۰، قیر ۸۵/۱۰۰ |
| فناور گستر پیمان | تهران | فلكه سوم تهران پارس، پ ۵۴۷، ط ۴ ، واحد ۷ | ۰۲۱-۷۷۷۳۰۲۳۸ | ۰۲۱-۷۷۷۳۰۲۳۹ | تولید قیر، تولید کننده قیر دمیده |
| فیدار اصفهان (قیر ایران) | تهران | خ آفریقا، نرسیده به مدرس، مجتمع اداری الهیه، پ ۲۴۴ ، ط۷، واحد ۷۰۸ | ۰۲۱-۲۶۲۱۳۰۶۸-۹ | ۰۲۱-۲۶۲۱۲۹۳۶-۷ | تولید بشکه های فلزی صادراتی، بسته بندی و صادرات انواع قیر |
| قیر آکام | تهران | جردن، بلوار گلستان، خ گیتی، پ۱۹، ط۳، واحد۳۰۱ | ۰۲۱-۲۲۰۳۸۶۴۰ | ۰۲۱-۲۲۶۵۸۳۴۴ | تولید انواع قیرهای نرم |
| قیر پلیمر ایرانیان | تهران | سهروردی شمالی، بالاتر از چهار راه هویزه، پ۵۰۴، واحد ۳ | ۰۲۱-۸۸۵۱۱۶۶۸ | ۰۲۱-۸۸۵۱۵۸۱۷ | عرضه کننده قیرهای اصلاح شده، قییر پلیمری |
| قیر شرق | مشهد | مشهد، بلوار کلاهدوز، بین کلاهدوز ۲۸ و ۳۰، پ ۲۵۴ | ۰۵۱-۳۷۲۶۸۷۱۴ | ۰۵۱-۳۷۲۶۱۶۵۸ | تولید نواع قیر |
| قیر و آسفالت غرب | تهران | سعادت آباد، پائین تر از اتوبان نیایش، خ۳۳، پ ۴، ساختمان چوبی، ط۴ | ۰۲۱-۸۸۶۹۲۶۶۸-۷۰ | ۰۲۱-۸۸۵۶۷۹۳۰ | تولید کننده قیرهای امولسیونی، قیرهای محلول، قیرهای امولسیونی کاتیونیک |
| قیر و عایق جنت آباد | تهران | خ خاوران، بعد از پلیس راه شریف آباد، شهرک صنعتی جنت آباد ، بلوار کاج ، خ نیلوفر ۳۶ | ۰۲۱-۲۲۲۲۱۳۱۳ | ۰۲۱-۲۲۲۵۴۶۴۶ | تولید انواع قیر |
| قیران پخش | تهران | ولی عصر، بعد از خ بهشتی، بن بست پردیس، پ۱،ط ۵ | ۰۲۱-۸۸۵۵۱۹۴۵-۷ | ۰۲۱-۸۸۵۵۱۹۴۸ | توليد انواع قيرهای راهسازی (pg) |
| متین کیمیای سپاهان | اصفهان | خ جي، نبش خ کاخ، ساختمان کوثر، واحد ۴ | ۰۳۱-۳۲۲۸۴۰۶۰ | ۰۳۱-۳۲۲۶۵۷۱۸ | تولید انواع قیر در گرید های ۵۰/۴۰ ، ۷۰/۶۰ ، ۱۰۰/۸۰ |
| مهام هیرمند | یزد | زاهدان، خ دانشگاه ۴۱، پ ۵ | ۰۵۴-۳۳۴۳۴۲۴۵-۸ | ۰۴۵-۳۳۴۳۴۲۵۷ | تولید قیر امولسیون، تولید قیرامولسیون دیر شکن، تولید قیرامولسیون زود شکن، تولید انواع قیر mc |
| نفت هرمزان | تهران | میدان هفت تیر، خ کریم خان زند، پ ۷۳، ط ۴ | ۰۲۱-۸۸۸۲۸۲۸۰ | ۰۲۱-۸۸۸۴۴۴۵۹ | تولید انواع گریدهای قیر |
